Op 6 februari jl. vond bij de HKU weer een werkconferentie plaats rondom KUO Next Agenda 2016-2020. Ruim tweehonderd deelnemers vanuit de kunsthogescholen keken vooruit naar het kunstonderwijs van de toekomst. De dag viel uiteen in twee delen. In de ochtend stonden studenten en docenten centraal en het belang van KUO Next voor hun visie op toekomstig onderwijs. In de middag gingen leden van de disciplinenetwerken, specialisten, leden van het sectoraal adviescollege en bestuurders verder de diepte in op de vier KUO Next thema’s. Studenten van de HKU luisterden de dag op met installaties en (muziek)producties.
Keynote speaker Tinkebell prikkelde aanwezigen met een schets van haar loopbaan als student aan verschillende kunsthogescholen. Ze was een “student from hell”, die alles ter discussie stelde en bepaald geen vooraf geplande route door de kunsten doorliep. Tinkebell riep studenten op hun eigen pad te kiezen en te leren door op verschillende plekken rond te kijken en regelmatig van perspectief te wisselen.
Dagvoorzitter Gaby Allard (voorzitter van het Sectoraal Adviescollege KUO) riep alle aanwezigen op de werkconferentie te gebruiken om ervaringen uit te wisselen, kennis op te doen door te delen en samen te werken om de aanwezige kennis verder te ontwikkelen. Tijdens twee plenaire sessies spraken deelnemers zich uit over het belang en de urgentie van de KUO Next thema’s en de waarde van het kunstonderwijs. Bovenaan plaatste men talentontwikkeling. In het kunstonderwijs wordt het artistieke talent van morgen opgeleid: mensen die voor nieuwe perspectieven zorgen en creatieve oplossingen bedenken voor maatschappelijke uitdagingen; professionals die ook buiten de kunstensector zeer relevant zijn.
Onderzoek staat ook nog steeds hoog op de agenda, naar nieuwe technologie, diversiteit, inclusiviteit, en nieuwe methodologieën. Het investeren in de vooropleidingen blijft voor alle aanwezigen een belangrijk punt, maar over het inzetten van budget hiervoor is men verdeeld. Kunsthogescholen zetten zich via de sectorale afspraak uit het voormalige sectorplan al in, ook met budget, om de vooropleidingen te verbeteren. Ze vinden het noodzakelijk om te investeren in de volgende generaties kunststudenten. Maar dit kan niet alleen vanuit de hogescholen worden opgepakt. Aanwezigen zien hier ook een rol voor het reguliere onderwijs in samenwerking met het KUO weggelegd. Verder werd gediscussieerd over de waarde van een inmiddels aanzienlijke groep internationale studenten. Ze zorgen voor nieuwe perspectieven en brengen nieuwe visies. Op die manier worden studenten voorbereid op een internationaal werkveld. Tegelijk werd ook de vraag gesteld over het percentage studenten op het totaal en of dat van invloed is op de toegankelijkheid voor Nederlands talent. Tenslotte konden aanwezigen zich uitspreken over het onderwijs van de toekomst. Is over tien jaar een vierjarige bacheloropleiding nog wel de norm of is het onderwijs helemaal modulair opgebouwd?
In twee rondes break-out sessies hebben de aanwezigen vervolgens verder gewerkt aan de KUO Next thema’s.
Talent
In de ochtend stond de vooropleiding van studenten van verschillende kunstvakopleidingen centraal. Studenten werden hierover geïnterviewd en gaven aan welke kansen en belemmeringen ze hebben ervaren. De keuze voor een kunstopleiding blijkt vanuit het voortgezet onderwijs vaak niet optimaal gefaciliteerd of gestimuleerd. Doorslaggevend om toch voor de opleiding te kiezen is een bemoedigend tegengeluid en voldoende doorzettingsvermogen. Studenten zijn zich er zeer van bewust dat werken in de kunsten niet betekent dat je in een gespreid bed terecht komt. Een vaste werkplek is de uitzondering en vaak vervul je meerdere functies en rollen tegelijk.
In de middag heeft Team Talent onder andere verder gesproken over de samenwerking met het Fonds Cultuurparticipatie om talentroutes transparant(er) te maken en talent te faciliteren dat de weg naar het kunstvakonderwijs minder goed weet te vinden. Vanuit eigen middelen financieren hogescholen een met het Fonds opgezet programma. Verder heeft het team stil gestaan bij best practices op het gebied van het vergroten van diversiteit in de instroom en toelating aan de hand van de ervaring van de Filmacademie (AHK). Belangrijkste leerpunt daar is dat, hoe ingewikkeld het onderwerp ook is, het begint met het maken van de keuze en het gaan doen.
Onderzoek
Tijdens de ochtendsessie presenteerden vier postdocs vanuit de kunsthogescholen hun onderzoek. Zij ontvingen financiering uit de nieuwe hbo-postdoc regeling van Regieorgaan SIA. Vervolgens is met studenten en docenten verder gepraat over de onderzoeken en de betekenis ervan voor het onderwijs.
In de middag is een eerste schets besproken van een visie op de derde cyclus voor het kunstonderwijs. Aanwezigen spraken over noodzaak en opbrengsten van zo’n derde cyclus en hoe de kwaliteit ervan geborgd en verder ontwikkeld kan worden.
Internationalisering en Relatieagenda
In de ochtend is bij studenten en docenten input opgehaald voor de storyline: Herkennen de studenten en docenten de thema’s, hoe zien zij die terug in de praktijk en hoe zouden zij het uitleggen? Een kern van de storyline is dat het KUO een aantal competenties centraal stelt en het vermogen om hiertussen te schalen: maken, denken, durven, delen.
In de middag is, na presentaties van Dutch Culture en de cultureel attaché in Italië, onder andere gediscussieerd over hoe het KUO de verbinding kan leggen tussen kunstvakonderwijs en de infrastructuur van het postennetwerk.
Flexibilisering
Inmiddels heeft CINOP de FlexScan helemaal toegespitst op het kunstonderwijs. Er ligt nu een instrument om binnen de kunsthogescholen en de sector als geheel het gesprek te voeren over flexibilisering. In de ochtend- en middagsessie is met de scan gewerkt. Daar bleek dat het begrip flexibilisering heel verschillende beelden oproept. Duidelijk is wel dat door allerlei verschillende ontwikkelingen talentontwikkeling steeds meer vraagt om flexibel onderwijs. Een programma-gedreven curriculum is niet langer de enige vorm waarin onderwijs wordt aangeboden. Het vraagt moed van een organisatie om vanuit de signatuur van een student en het pad dat hij/zij doorlopen heeft te denken. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een student wordt doorverwezen naar andere opleidingen voor een aangepaste route.
Vol op stoom gaan de teams nu richting het eind van de KUO Next Agenda. De volgende werkconferentie vindt plaats op 2 oktober 2019 bij AKV|St. Joost.
Fotografie: Anne Toonen
Videoverslag: Jorn Prinsen