Achtergrond
Valorisatie is het creëren van waarde uit kennis door deze beschikbaar te maken voor economische en/of maatschappelijke benutting. Zoals het Rathenau Instituut stelt, is valorisatie een proces, betreft het maatschappelijke impact in brede zin, is het mogelijk in alle vakgebieden en heeft het veel verschijningsvormen. Valorisatie is sinds 2005 een wettelijke taak voor alle Nederlandse kennisinstellingen. De laatste jaren neemt de aandacht ervoor sterk toe. Wetenschap wordt met publieke middelen gefinancierd en mag dus ook wat teruggeven aan de maatschappij. Bovendien stelt de overheid dat succesvolle valorisatie bijdraagt aan economische groei en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken (zie de Kabinetsvisie Innovatie en Impact en het bijbehorende Actieplan Innovatie en Valorisatie).
Werkwijze van hogescholen
Hogescholen geven met praktijkgericht onderzoek op een unieke manier invulling aan hun wettelijke valorisatie opdracht. Hogescholen verbinden de nieuwste wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen, waardoor succesvolle innovaties ontstaan die bijdragen aan actuele maatschappelijke transities en (nieuwe) bedrijvigheid. Valorisatie is een intrinsiek onderdeel van praktijkgericht onderzoek omdat het altijd start met een vraag uit de praktijk waarvoor, in continue samenwerking met de beroepspraktijk, een oplossing wordt ontwikkeld. Ook het onderwijs wordt vernieuwd met deze kennis (zie Figuur).
Figuur: invloed van onderzoek, onderwijs en praktijk in het hbo
Doorwerking: een eigen term voor valorisatie
Vaak wordt valorisatie als een lineair proces gepresenteerd: de wetenschap ontwikkelt kennis en draagt die over aan de maatschappij. Dit staat haaks op het co-creatieve praktijkgerichte onderzoek aan hogescholen. Hogescholen gebruiken daarom een eigen term voor valorisatie: doorwerking. Dit is gedefinieerd als ‘de invloed van zowel het proces van onderzoek als van de onderzoeksresultaten op het onderwijs, de praktijk en de samenleving’. Ook de vraagsturing en het snel opleveren van resultaten is anders dan bij andere vormen van wetenschappelijk onderzoek.
Het doel van hogescholen is om met hun onderzoek direct bruikbare oplossingen te leveren voor actuele maatschappelijke problemen. Veel valorisatiebeleid – van overheid en universiteiten – is echter nog gericht op het munt slaan uit kennis; wetenschappelijke innovaties als verdienmodel en motor voor de economie. Er is een kentering zichtbaar in het denken over valorisatie(beleid), waarbij het transactionele model wordt bekritiseerd en de maatschappelijke impact van wetenschap een plek krijgt naast het economisch nut ervan.
Voor meer informatie over de unieke wijze waarop praktijkgericht onderzoek ‘doorwerkt’ en impact heeft op de maatschappij, zie o.a. het Lectoraat Doorwerking Praktijkgericht Onderzoek van Dr. Harry van Vliet (HvA) en onderstaande voorbeelden. De diverse manieren waarop praktijkgericht onderzoek valoriseert en impact heeft, zijn tevens het onderwerp van de Conferentie Onderzoek & Impact die de VH en Regieorgaan SIA jaarlijks organiseren.
Voorbeelden - samenwerking met mkb en maatschappelijke partijen
Hogescholen doen onderzoek voor de beroepspraktijk waar ze studenten voor opleiden. Maatschappelijk nut, inclusief het verdienvermogen van het mkb, is daarbij het belangrijkste doel. De combinatie van onderwijs en onderzoek, maakt hogescholen tot natuurlijke partners van het mkb en maatschappelijke organisaties.
Kasziektes bestrijden met een drone
Suboptimale groeiomstandigheden en ziektes zijn binnen een kas moeilijk te lokaliseren voor telers, met nadelige gevolgen voor gewassen. Het lectoraat Robotica van Hogeschool Inholland deed samen met mkb-partijen onderzoek naar de inzet van drones met hoog-sensitieve camera’s in de kas. Het resultaat is een product dat de gewas-groeiomstandigheden op individueel plantniveau monitort dat door vele telers wordt gebruikt. Een startup exploiteert het product.
Aanpak jeugdcriminaliteit: geld naar de juiste initiatieven
Er bestaat een wildgroei aan methodes voor de aanpak van jeugdcriminaliteit. Veel werkt niet of zelfs averechts, blijkt uit onderzoek. Het lectoraat Aanpak Jeugdcriminaliteit onderzocht diverse methodes met gemeenten en zorginstellingen. Daarbij signaleerden ze dat de overheid miljoenen aan subsidies verstrekt aan organisaties die zonder goede onderbouwing methoden hanteren, ook als die ongewenste effecten had. Met de onderzoeksresultaten kan de overheid het (subsidie)beleid gericht aanpassen en de aanpak van jeugdcriminaliteit verbeteren.
Succesvol valoriseren is impact maken: maar hoe meet je dat en laat je dat zien
De exacte impact van onderzoeksresultaten is niet eenvoudig te bepalen. Effecten sijpelen door, ontstaan in wisselwerking en vaak buiten de invloedsfeer van onderzoekers om. Diverse instrumenten en indicatoren kunnen onderzoekers helpen om hun impact te meten. De site doorwerking-hbo-onderzoek.nl geeft een overzicht van instrumenten en indicatoren die onderzoekers kunnen gebruiken om hun impact te meten. Daarnaast kunnen hogescholen hun onderzoeksresultaten, data en impact laten zien, als onderdeel van hun Open Science beleid en infrastructuur.
Wat doet de Vereniging Hogescholen?
Met praktijkgericht onderzoek vernieuwen hogescholen de beroepspraktijk en dragen ze bij aan oplossingen voor maatschappelijke transities. Hogescholen hebben in zeer beperkte mate ondersteunende infrastructuur voor hun valorisatieopdracht en krijgen hiervoor geen middelen vanuit de overheid. De VH zet zich in om hier verandering in te brengen, onder andere via de bestuurlijke werkgroep valorisatie en participatie in een eventuele voortzetting van het Deltaplan Valorisatie. In dit VH position paper staat beschreven hoe we als sector de komende jaren met valorisatie aan de slag willen en wat daarvoor nodig is. Daarnaast faciliteert de VH samenwerking tussen hogescholen en andere partijen in het Nederlandse valorisatiesysteem en in de regio om zo de impact van praktijkgericht onderzoek verder te vergroten.
