In de toekomst worden we gemiddeld 100 jaar oud en liefst in goede gezondheid. We gebruiken een enorme hoeveelheid slimme technologie, terwijl onze privacy beschermd is. Niemand leeft onder de armoedegrens, onze voeten blijven droog, onze lucht is schoon, onze leefomgeving is veilig en er is genoeg voedsel voor iedereen. Wat is de route naar al dit moois? Die heet ‘kennis en innovatie’. Voortzetting en uitbreiding van Europese samenwerking op dit terrein is daarom noodzakelijk.
Uitdagingen
We zitten midden in de vierde industriële revolutie. Grote maatschappelijke uitdagingen op het gebied van energie, klimaat, water, voedsel, veiligheid, en zorg vragen om technologische doorbraken: kunstmatige intelligentie, kwantum computing, genetica, regeneratieve geneeskunde, biomedische wetenschappen. Tegelijkertijd hechten we in Europa aan burgerrechten en een open samenleving. De kracht van Europees onderzoek ligt in de symbiose tussen deze democratische uitgangspunten en technologische vooruitgang.
Het enorme belang om bij de slimste continenten te blijven horen, is niet los te zien van geopolitieke ontwikkelingen. De balans tussen Europa, de Verenigde Staten en Azië verschuift. De grootste technologie-ondernemingen bevinden zich in andere werelddelen. Universiteiten in Azië stormen de top van de ranglijsten binnen. Chinese bedrijven, overheden en universiteiten investeren hoge bedragen in onderzoek en ontwikkeling (R&D). Het is dus niet vanzelfsprekend dat de oplossingen die de volgende generatie nodig heeft, in Europa zullen worden bedacht.
Europese samenwerking
Samen kunnen we binnen Europa grotere onderzoeksprojecten aan. Denk bijvoorbeeld aan de recente ‘foto’ van een zwart gat: Nederlandse onderzoekers speelden een leidende rol in het internationale team dat dit mogelijk maakte.
In Europa kunnen we de knapste koppen bij elkaar brengen. Zo is het dankzij de EU gemakkelijker geworden voor studenten, onderzoekers en organisaties om over de landsgrenzen samen te werken. Die internationale mobiliteit is cruciaal voor het samenstellen van excellente teams.
Innovatie is prima, maar wat hebben we dan aan Brussel? Welnu: Europa faciliteert niet alleen mobiliteit, maar investeert ook netto in de Nederlandse kennis- en innovatiesector. Nederlandse onderzoekers scoren uitzonderlijk goed in grote Europese beurzen. Voor elke euro die we in Europese onderzoekspotjes stoppen, halen we er bijna anderhalve euro uit. Maar ook bijvoorbeeld het Nederlands MKB presteert bijzonder goed in het MKB-instrument van de Europese Commissie.
Arbeidsmarkt
De EU is ook van belang voor sectoren waar er sprake is van een arbeidsmarkttekort. Het Researchinstituut voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) becijferde onlangs een werkgelegenheidsgroei in Nederland van 520.000 werkenden over zes jaar. Vooral in de ICT en zorgsector zijn veel extra mensen nodig. Gerichte instroom van Europees talent draagt bij aan oplossingen.
Wij zijn optimistisch. Ons land staat er goed voor. Talent uit alle windstreken komt naar ons toe. Ons land is één van de meest innovatieve ter wereld, onze beroepsbevolking is goed opgeleid, ons vestigingsklimaat én onze kwaliteit van leven zijn uitstekend.
Maar tegelijkertijd past ook een waarschuwing: deze positie blijft niet vanzelfsprekend behouden. Europa raakt in investeringen achterop bij de Verenigde Staten en China. Om Europa ook in de toekomst een leidende kennissamenleving te laten zijn, zijn passende investeringen noodzakelijk. De kernvraag bij deze Europese verkiezingen is dan ook: Worden oplossingen voor maatschappelijke problemen ook in het volgende decennium in Europa ontworpen? Een gezamenlijke Europese inzet op kennis is daarbij essentieel.
Kenniscoalitie
De Kenniscoalitie is een samenwerkingsverband van partijen die zich eerder hebben ingezet voor de totstandkoming van de Nationale Wetenschapsagenda. De Kenniscoalitie bestaat uit de volgende leden: Hans de Boer is voorzitter VNO-NCW, Pieter Duisenberg is voorzitter VSNU, Stan Gielen is voorzitter NWO, Paul de Krom is voorzitter TNO, Maurice Limmen is voorzitter Vereniging Hogescholen, Wim van Saarloos is president KNAW, Willy Spaan is voorzitter NFU en Jacco Vonhof, voorzitter MKB-Nederland.
Dit is een opiniestuk van de Kenniscoalitie, oorspronkelijk geplaatst in het Financieele Dagblad op 23 mei 2019.